wpajanie; imprinting

wabiący okrzyk gęsi: „jestem tu, gdzie jesteś ty?”
jestem tym, kogo pierwszego zobaczyłem?
wpajanie, wdrukowywanie, ang. imprinting, biol. rodzaj szybkiego uczenia się zwierząt, zachodzący tylko we wczesnym okresie ich życia, w tzw. fazie wrażliwej;wpajanie (zwane też niekiedy wdrukowaniem lub reakcją piętna; termin ‘psychognowanie’ należy uznać na nieudany) {ang. imprinting, niem. Prägung (dawniej: Einprägung), fr. empreinte, imprégnation, ros. tisnienije} jest to odkryty przez Douglas A. Spaldinga rodzaj b. szybko zachodzącego nieodwracalnego uczenia się, w którym osobnik nawiązuje więzi emocjonalne bądź to z matką, bądź z innym osobnikiem zwanym kompanem, topografią środowiska życia (por. terytorium).wpajanie może modyfikować mechanizm wyzwalający (zob. instynkt) lub grać rolę w uczeniu się śpiewu ptaków śpiewających wtedy ograniczone jest do wąsko określonego okresu nauki, tzw. fazy krytycznej; np., jak pisze Bohdan Dyakowski (1947), słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos), który sam śpiewa gorzej od słowika szarego cz. bekwarka (Luscinia luscinia, dawniej: Lusciola philomela), poprawia swój śpiew, „gdy osiedli się w okolicy, gdzie może nasłuchać się śpiewu tamtego. Bo i słowiki [...] muszą się uczyć sztuki śpiewania: nigdy pod tym względem młody nie dorówna staremu, doświadczonemu śpiewakowi”...propozycja, by tylko wpajanie na matkę i seksualne określać tą nazwą, pozostałe zaś rodzaje nazywać uczeniem się wybiórczym (selektywnym). W odniesieniu do filopatrycznej (cz. przywiązanej do miejsca) osy grzebaczowatej (Sphegidae), wardzanki żądlicy (Bembex rostrata) Chauvin (1956, s. 722) napisał w ustępie o wpajaniu: „Bez niego [wpajania przyp. ] trudno wyjaśnić znamienną stałość strefy gniazdowania następujących po sobie generacji Bembex: bez wątpienia szczegóły spostrzeganego krajobrazu od początku przez świeżo wyklutego młodego owada doskonałego natychmiast się wpajają także w jego obyczajach, by już nigdy nie zginąć”.
Konrad Zacharias Lorenz (ur. 7 listopada 1903 w Wiedniu, zm. 27 lutego 1989 w Altenbergu) – austriacki zoolog i ornitolog, twórca nowoczesnej etologii, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w 1973 roku. Studiował zachowanie zwierząt, zwłaszcza zjawisko wdrukowania u gęsi gęgawej- pisklę zobaczyło tuz po wykluciu Lorenza i uznało go za rodzica...
Pozostajesz na zawsze odpowiedzialny za to, co oswoiłeś.
— Antoine de Saint-Exupéry
[ang. ethology (biology of behavio[u]r), niem. Ethologie, Biologie des Verhaltens, Verhaltensbiologie (Verhaltensforschung), fr. éthologie (biologie du comportement), ros. etołógija-