Stefan Grabiński (ur. 26 lutego 1887 w Kamionce Strumiłowej nad Bugiem – zm. 12 listopada 1936 we Lwowie)
GRABIŃSKI przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej. Klasyk noweli fantastycznej, twórca horroru kolejowego, określany czasem mianem "polskiego Poe" lub "polskiego Lovecrafta".
Jeszcze w okresie studenckim ujawniła się dziedziczna gruźlica Grabińskiego; doświadczenie śmiertelnej choroby, podobnie jak cechująca pisarza już od dzieciństwa żarliwa religijność, wywarły znaczący wpływ na kształtowanie się jego światopoglądu i programu literackiego.
W latach 1917-1927 był nauczycielem w Przemyślu.
Przeniesiony na emeryturę z powodu zaawansowanej gruźlicy, w 1931 r. zamieszkał w miejscowości kuracyjnej Brzuchowice pod Lwowem. popadał w coraz większą nędzę i zapomnienie.Zmarł w skrajnym ubóstwie, opuszczony przez niemal wszystkich znajomych.
Grabiński był znawcą zagadnień z dziedziny parapsychologii, magii i demonologii. Interesował się stawiającą pierwsze kroki sztuką filmową (zwłaszcza popularnym nurtem ekspresjonizmu niemieckiego), inspirację dla jego postawy intelektualnej i artystycznej stanowiły myśli Henriego Bergsona i Williama Jamesa oraz twórczość uwielbianego Edgara Allana Poe, któremu poświęcił esej Książę fantastów.
Sławę przyniósł mu Demon ruchu (1919), cykl nowel grozy osnutych wokół motywu pociągu i stacji kolejowej. Zachęcony sukcesem, w krótkim czasie opublikował kolejne zbiory nowel, z których część stanowiły zamknięte cykle tematyczne: Szalony pątnik (1920), Niesamowita opowieść (1922), Księga ognia (1922), Namiętność (1930)
Większość utworów pisarza zbudowana jest wedle podobnego schematu: w początkowo "zwyczajnym" życiu bohatera zaczynają pojawiać się zjawiska tajemnicze i niezwykłe, z którymi konfrontacja doprowadza go w zaskakującym finale do jego przemiany wewnętrznej, lub, znacznie częściej, do zguby. Miejscem akcji większości opowiadań są prowincjonalne miasteczka, samotne budynki, zapomniane stacje kolejowe.
Chociaż opisy światów kreowanych przez Grabińskiego cechuje daleko posunięta dbałość o szczegóły (np. w opowiadaniach z cyklu Demon ruchu występują fachowe terminy związane z kolejnictwem), klasyczne cechy prozy realistycznej, takie jak próby wiernego odwzorowania rzeczywistości lub psychologii ludzkiej, nierzadko ustępują w jego narracjach miejsca środkom budującym szczególny nastrój niesamowitości i umiejętnemu stosowaniu napięcia.
Najbardziej wyraziste motywy, powracające w kolejnych utworach Grabińskiego, to: problem tożsamości, istnienie zaburzeń rzeczywistości lub rzeczywistości równoległych, życie pozagrobowe, fascynacja zdobyczami nauki i paranaukami, nadnaturalne przyczyny obłędu i fatalny demonizm kobiet.
"Ślepy tor" (27 min.)
reżyseria: R. Ber, scenariusz: K.T. Toepliz
grają: J. Woszczerowicz, K. Rudzki, J. Koecher
produkcja: TVP 1967
"Pożarowisko"
reżyseria: R. Ber, scenariusz: K.T. Toepliz grają: Wieslaw Michnikowski, A.Janowska, Z.Merle, H.Borowski, R.Pietruski, M.Czechowicz, K.Rudzki produkcja: TVP 1968
Szamota's Mistress (Kochanka Szamoty), 16 min. Niemcy, 1999
reżyseria i scenariusz: Holger Mandel
grają: Holger Mandel, Katrin Horschig, Silva Finger, Falko Freitag, Eva Ebner
do czytania on line wybrane nowele
strona kolejowa o grabińskim
strona o grabińskim wczesnym- a fantasist of horror and the supernatural who believed in the reality of the fictions he wrote
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz